Festiwal Prapremier. Pola walki
Wojna jest pojęciem, które już dawno wykroczyło poza swoje pierwotne znaczenie – niczym entropia pożerająca kolejne przestrzenie i połacie czasu – obejmując nie tylko, jako metafora, rozmaite, często odległe od siebie aspekty życia, ale również przekształcając na swoje podobieństwo całe globalne systemy kolonialnej i ekonomicznej przemocy, w tym także niektóre państwa – idealne maszyny wojenne. Badanie wojny, konfliktu, musi więc być zawsze powiązane z badaniem całego rozległego systemu, w którym na co dzień żyjemy. Dlatego wojnę rozpatrujemy jako rozmaite POLA WALKI – toczące się realnie, chociażby za naszą wschodnią granicą, wewnętrznie na poziomie wspólnot czy społeczeństw, czy globalne – jak choćby walka o dobro planety.
Próba spojrzenia z peryferii europejskiej kultury, z nowej holistycznej perspektywy ukazuje to, co nam zwykle umyka: „wojenny” charakter nie tylko europejskiej filozofii, ale również całości kultury, której system wiedzy i relacji społecznych uprzywilejowuje konflikt lub polemikę. Jeśli przyjąć taki punkt widzenia, to kolonializm i rasizm, logika podboju, eksterminacji i dehumanizacji – elementy kultury przemocy, tak widocznej choćby w toczącej się w Ukrainie wojnie – podobnie jak ukształtowane na wzór pól bitwy przestrzennie, mogą być traktowane jako nieodłączne aspekty europejskiej nowoczesności.
Hasło POLA WALKI to reakcja na to, co przez ostatnich parę lat dzieje się na świecie: wzmożenie, które dla wielu pokoleń przyzwyczajonych, przynajmniej od połowy lat dziewięćdziesiątych, do „stabilnego wzrostu” w „najlepszym z możliwych światów”, jest czymś niepokojącym i porównywalnym z wrażeniem spadania, z traceniem gruntu, który zaczyna obsuwać się spod nóg.
Wojna w Ukrainie, wojna w Syrii, World Trade Center, zamachy terrorystyczne, kryzys uchodźczy, widma Fukushimy, pandemia COVID-19, wydarzenia w Białorusi, nadchodząca katastrofa klimatyczna – to tylko skrawki obrazu, pojedyncze POLA WALKI. Dochodzi do tego codzienna walka o podstawowy byt i bezpieczeństwo rodziny. I wiele innych potyczek, których wynik nie jest bez znaczenia dla kształtu świata, w którym żyjemy. Te wszystkie rozproszone POLA WALKI, zagrożenia i katastrofy są ze sobą powiązane. Niepokój rodzi się, gdy sposób, w jaki mechanizmy te są ze sobą połączone, umyka nam lub gdy staje się nieczytelny: gdy nie rozumiemy lub nie odczuwamy związku między faktami a afektami, między obrazami a ich wyjaśnieniem. Lęk udziela się nam, a jednocześnie pozostaje czymś trudnym do uchwycenia i zwizualizowania – dlatego tak ważne wydaje się oswajanie go i przede wszystkim zrozumienie źródeł kryzysów czy konfliktów poprzez teatr i sztukę.
Tegoroczna idea Festiwalu Prapremier jest swoistą kontynuacją zeszłorocznego hasła OŚWIECENIE. W tym roku bardziej niż samemu rozumowi pragniemy przyglądać się polom walki, jej strategiom, przyczynom, ofiarom i katom. W zeszłorocznej edycji skupialiśmy uwagę przede wszystkim na Ukrainie. W nadchodzącej edycji pragniemy przyjrzeć się Rumunii i Niemcom, które poprzez swoje historyczne relacje, a także doświadczenie zarówno faszyzmu jak i komunizmu – mogą być dla nas polem badawczym, nie tylko przez pryzmat historyczny, ale także transformacyjny, współczesny – ekonomiczny i polityczny.
AURORA. Nagroda Dramaturgiczna Miasta Bydgoszczy
Konkurs dramaturgiczny AURORA organizowany jest od 2021 roku w ramach Festiwalu Prapremier. Został on powołany z okazji jego jubileuszowej 20. edycji. Konkurs kierowany jest do dramatopisarzy i dramatopisarek z krajów Centralnej i Wschodniej Europy, Bałkanów, Kaukazu i Azji Centralnej (pełen wykaz krajów dopuszczonych do konkursu znajduje się w regulaminie). AURORA – Nagroda Dramaturgiczna Miasta Bydgoszczy przyznawana jest za wybitny dramat współczesny. Naszą intencją jest poszukiwanie nowych języków, estetyk i kierunków rozwoju współczesnego teatru.
Aurora to z jednej strony symbol zorzy polarnej, świtu i odnowy, z drugiej zaś to symbol zmian – idee bliskie Teatrowi Polskiemu.
Wierzymy, że dziś, po ponad 30. latach od transformacji ustrojowej, Polska może stać się swoistym centrum współczesnego dramatu i teatru, platformą pomiędzy wschodem i zachodem. Kraje AURORY łączy przede wszystkim wspólne doświadczenie historyczne, ale też ekonomiczne i emancypacyjne. Wspólnota przemian ustrojowych i społecznych daje szansę na wypracowanie nowych języków, narracji i estetyk, które w sposób różnorodny i pełny mogą stać się ważnym głosem w budowaniu tożsamości regionu. Dziś szeroko rozumiany “Wschód” jest obszarem, na którym wyraźnie i wielopłaszczyznowo dokonuje się proces dekolonizacji, zmiany perspektyw, wektorów i sposobów postrzegania. Narodowe racje, tradycje, często wzajemnie wykluczające się idee, pytania o kondycję człowieka, narodowość, przynależność, prawdę historyczną i społeczną są wciąż żywe i stają się tematem dla twórców i twórczyń teatralnych, w szczególności zaś dla dramatopisarek i dramatopisarzy.
Dialog i wymiana doświadczeń – także tych najbardziej bolesnych i współczesnych, a także tych, których nie poddano jeszcze dyskursom, są dla nas przyczynkiem do budowania wspólnoty i przyglądania się globalnym zmianom.
W 2022 roku zaproszenie do wzięcia udziału w konkursie skierowaliśmy do Autorów i Autorek z Polski, ale także z: Ukrainy, Białorusi, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii, Gruzji, Armenii, Węgier, Czech, Słowacji, Albanii, Chorwacji, Serbii, Bośni i Hercegowina, Mołdawii, Rumunii, Macedonii, Słowenii, Bułgarii, Czarnogóry, Kosowa, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Uzbekistanu, Azerbejdżanu, Turkmenistanu.
Nabór tekstów w języku polskim, angielskim, ukraińskim bądź rosyjskim trwał do 15 maja. Do tegorocznej, II. edycji AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy zgłoszonych zostało 195 utworów spełniających wymogi regulaminowe. Wśród nadesłanych utworów znalazło się 107 dramatów w języku polskim, 33 w języku ukraińskim, 33 w języku rosyjskim i 22 w języku angielskim. Ich autorki i autorzy pochodzą z 15 krajów: Serbii, Macedonii, Rumunii, Finlandii, Chorwacji, Ukrainy, Azerbejdżanu, Białorusi, Bośni i Hercegowiny, Litwy, Kosowa, Kazachstanu, Kirgistanu, Gruzji oraz Polski.
Kapituła konkursowa, której przewodniczyła w ubiegłym roku Agnieszka Holland, a obok której wyboru dokonali: Davit Gabunia, Julia Holewińska, Agnieszka Lubomira Piotrowska oraz Natalia Worożbyt, spośród 5 finałowych tekstów wyłoniła zwyciężczynię: Elise Wilk z Rumunii z tekstem „Zniknięcia” i przyznała AURORĘ. Nagrodę Dramaturgiczną Miasta Bydgoszczy w wysokości 50.000 zł.