Krzysztof Warlikowski – reżyser teatralny, założyciel i dyrektor artystyczny Nowego Teatru w Warszawie.
Należy do odnowicieli języka teatru, jest jednym z najistotniejszych twórców teatru europejskiego. Ponad dziesięcioma realizacjami Szekspirowskimi stworzył nowy kanon realizacji dzieł Stradfordczyka. Intensywnie eksploruje też współczesne możliwości tragedii antycznej. W swoich przedstawieniach Warlikowski stale odnawia przymierze z widzem, czyniąc publiczność częścią wspólnego procesu dochodzenia do sensów i znaczeń. Jego przedstawienia są swoistą teatralną debatą, której rezultat nie jest nigdy z góry przesądzony. Od kilku lat intensywnie pracuje także w operze, przenosząc na jej grunt swoje teatralne odkrycia i działając na rzecz reteatralizacji opery.
Warlikowski urodził się w 1962 roku w Szczecinie. Studiował historię, filologię romańską i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1983 roku wyjechał do Francji, gdzie uczęszczał na seminarium z teatru antycznego w École Pratique des Hautes Études, na Sorbonie studiował filozofię, literaturę francuską i języki. W 1989 roku wrócił do kraju. Dyplom reżyserski zdobył na Wydziale Reżyserii Dramatu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie w 1993 roku.
W 1999 roku rozpoczął kilkuletnią współpracę z Teatrem Rozmaitości (dziś TR) w Warszawie, gdzie zrealizował siedem spektakli (Hamlet, Oczyszczeni, Bachantki, Burza, Dybuk. Między dwoma światami, Krum, Anioły w Ameryce), które były zapraszane na międzynarodowe festiwale, m.in. Fesitval d’Avignon, Festiwal Prensa de Otoño w Madrycie , Edinburgh International Festival, Wiener Festwochen, Next Wave Festival BAM w Nowym Jorku, Athens Festival, International Theatre Festival Santiago a Mil w Chile, Międzynarodowy Festiwal Teatralny PoNTI w Porto, XXI Seoul Performing Arts Festival w Korei Południowej, Festiwal BITEF w Belgradzie i do najważniejszych ośrodków teatralnych m.in. Hebbel am Ufer Theater w Berlinie, Teatro Garibaldi w Palermo, Centrum Meyerholda w Moskwie, Centro Cultural Belém w Lizbonie, Theatre de l’Odeon w Paryżu, National Arts Centre w Ottawie, Cameri Theatre w Tel Awiwie.
W tym czasie artysta reżyserował też w teatrach za granicą w Zagrzebiu, Bonn, Nicei, Amsterdamie, Hanowerze i Paryżu.
W 2000 roku zadebiutował jako reżyser operowy, przygotowując w Teatrze Wielkim-Operze Narodowej w Warszawie prapremierę opery Roxanny Panufnik The Music Programm.
Od początku 2008 roku kieruje założonym wraz z grupą stałych współpracowników Nowym Teatrem w Warszawie, w którym wyreżyserował (A)pollonię, spektakl, który powstał w oparciu o teksty m.in. Ajschylosa, Johna Maxwella Coetzee’ego, Eurypidesa, Hanny Krall, Jonathana Littella. Kolejne spektakle zrealizowane w Nowym Teatrze to Tramwaj wg Tramwaju zwanego pożądaniem Tenneesse Williamsa jako koprodukcja Nowego Teatru i paryskiego Théâtre de l’Odéon z Isabelle Huppert i Andrzejem Chyra w rolach głównych, Koniec (2010) według tekstów Bernarda-Marie Koltesa Nickel Stuff, Franza Kafki Proces i Myśliwy Grakchus, J. M. Coetzee’ego Elizabeth Costello, Opowieści afrykańskie według Szekspira (2011) z wykorzystaniem tekstów W. Shakespeare’a Król Lear, Kupiec wenecki, Otello, E. Cleavera Soul on Ice, J. M. Coetzee’ego Lato, Kabaret warszawski (2013) inspirowany tekstem Johna van Drutena I’m a Camera oraz filmem Shortbus Johna Camerona Mitchella, Francuzi (2015) inspirowany powieścią Marcela Prousta W poszukiwaniu straconego czasu, którego premiera odbyła się na festiwalu Ruhrtriennale. W 2018 roku Krzysztof Warlikowski zrealizował Wyjeżdżamy na podstawie Pakujemy manatki (Orzej mizwadot) Hanocha Levina, a w 2021 Odyseję. Historię dla Hollywoodu inspirowaną Odyseją Homera, na podstawie Powieści dla Hollywoodu i Króla kier znów na wylocie Hanny Krall.
Krzysztof Warlikowski został nagrodzony wieloma nagrodami i odznaczeniami zarówno w kraju jak i zagranicą. Otrzymał między innymi Nagrodę Francuskiego Związku Krytyków Teatralnych (2003 i 2022), Nagrodę im. Konrada Swinarskiego (2007), Paszport Polityki za przywracanie wiary w artystyczne i etyczne posłannictwo teatru (2009), International Opera Awards (2019), Złotego Lwa Teatralnego Biennale w Wenecji za całokształt twórczości (2021). Został odznaczony Francuskim Orderem Kawalera Kultury (2004) oraz Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2011).
[ENG]
Krzysztof Warlikowski is a theatre & opera director, founder and artistic director of Nowy Teatr in Warsaw.
One of the most prominent European theatre and opera director, born in Poland in 1962. In collaboration with scenic designer Małgorzata Szczęśniak, Warlikowski creates outstanding theatrical images. Through his work process, he leads his actors to reach the deepest layers of their creativity. He has created a new way of staging Shakespeare, his body of work contains also subversive interpretation of Greek tragedies, but he is also well known for his staging of modern authors. His 2002 production of Sarah Kane’s Cleansed at the Festival d’Avignon and the Festival de Théâtre des Amériques in Montreal received wide acclaim. It was a turning point for Warlikowski’s international presence.
Since 2008 he has been the Artistic Director of Nowy Teatr (New Theater) in Warsaw, where he has so far directed six shows based on multilayers text adaptation: (A)pollonia (2009), The End (2010), African Tales by Shakespeare (2011), Kabaret warszawski (2013), The French (2015), We Are Leaving (2018). All the performances were coproduced with the most prestigious european theatres including Théâtre National de Chaillot and Odéon Théâtre de l’Europe in Paris, Festival d’Avignon, Comédie de Clermont-Ferrand, Greek Festival in Athens, Theatre Royal de la Monnaie de Bruxelles, Théâtre de Liège, Ruhrtriennale. He directed two performances in Odéon Théâtre de l’Europe in Paris: Streetcar (2011) and Phaedra(s) (2016) with Isabelle Hupert in the leading role. In Nowy Warlikowski created a very own thinking about the role and place of theatre in the society keeping on involving spectators into the debate. His headline for the theatre became: Escape the theatre.
Warlikowski’s theatre productions were presented at the most important festivals: Festival d’Avignon, Festival de Otoño in Madrid, Edinburgh International Festival, Wiener Festwochen, Next Wave Festival BAM in New York, Athens Festival, International Theatre Festival Santiago a Mil In Chile, International Theatre Festival PoNTI in Porto, XXI Seoul Performing Arts Festival in South Korea, Tianjin Canyu International Theatre Festival in China, Festival BITEF in Belgrad.
A separate field of Krzysztof Warlikowski’s work involves opera. Warlikowski is directing in the greatest european opera houses including La Monnaie in Brussels, the Paris National Opera, Teatro Real in Madrid, Bayerische Staatsoper in Munich, Royal Opera House in London, Festival d’Aix en Provence, Rurhtriennale and Salzburg Festival. In his attempt to retheatralisation of the opera he is perceived as one of the revolutionary opera director. He staged between others: Iphigenia in Tauris, The Makropulos Affair, Parsifal, The Woman without the Shadow, Medea, Lulu, Don Giovanni, Bluebeard’s Castle/La voix humaine, Il trionfo del tempo e del disinganno and recently The Stigmatized, From the House of the Dead, The Bassarids.
Krzysztof Warlikowski is a winner of numerous awards, including the Award of the French Theatre Critics’ Union, both in 2003 for production of Sarah Kane’s Cleansed, judged to be the best foreign language production to be presented in France during the 2002/03 season. In 2008 French critics awarded also Angels in America. He was honored by the Theatre Critics’ Section of the Polish branch of the International Theatre Institute for popularizing Polish theatrical culture abroad. In 2006 he received the prestigious Meyerhold Award in Moscow, and in April 2008, the X Europe Prize New Theatrical Realities in Thessaloniki, Greece. In May 2008 New York’s Village Voice gave Krzysztof Warlikowski its Obie Award for the direction of Krum by Hanoch Levin, presented at BAM’s 25th Next Wave Festival. He was awarded a prize Golden Mask for the best foreign performance shown in Russia in 2011 for Nowy Teatr production (A)pollonia. In May 2012 Nowy Teatr was honored by the international jury chaired by Gerard Mortier of The Diagilev Award in Perm for the performance African Tales by Shakespeare. In 2013 he recieved a high french distinction of Commandeur des Arts et Lettres. He was author of Message of World Theatre Day in 2015.
